Uzależnienie od hazardu

Na naszych łamach piszemy nie tylko o pozytywnych aspektach obstawiania zakładów sportowych, lecz dziennikarski obowiązek nakazuje raz na jakiś czas przypomnieć, że zakłady wzajemne i hazard jako taki mają również swoje ciemniejsze oblicze. Tym razem na warsztat bierzemy uzależnienie od hazardu i sprawdzamy, w jaki sposób pokonać nałóg. Czym w ogóle jest hazard? Co określamy jako gry hazardowe? Jakie są negatywne skutki uprawiania hazardu oraz w jaki sposób rozpoznać u siebie hazard patologiczny? O tym wszystkim przeczytacie za moment w naszym najnowszym poradniku typera. 

Czy hazard jest legalny w Polsce?

Rozpoczynamy od kwestii kluczowej. Wiele osób kojarzy bowiem gry hazardowe oraz bukmacherskie zakłady sportowe ze światem podziemnym i nie do końca zgodnymi z prawem działaniami. A jak jest w rzeczywistości? Czy hazard w Polsce jest legalny? Tak, natomiast istnieją pewne ograniczenia. 

Hazard jest zgodny z polskim prawem tylko wówczas, gdy odbywa się w placówkach oraz na stronach internetowych operatorów posiadających specjalne zezwolenie od Ministerstwa Finansów (kasyn online oraz bukmacherów internetowych). 

Jeśli nie macie pewności, czy Wasz operator jest legalny, to wystarczy odwiedzić rządowy rejestr domen zakazanych i sprawdzić, czy nazwa tej firmy tam widnieje. Jeśli nie, to wszystko jest w porządku, a takie kasyno lub bukmacher są w 100% legalne. 

Co to jest hazard?

Podejrzewamy, że niewielu z Was nigdy nie miało do czynienia z żadną grą losową, zdrapką, czy kuponem totolotka. Większość z nas przynajmniej raz w życiu wzięła udział w jakiejś loterii, natomiast do którego momentu można mówić o niewinnej rozrywce, a kiedy zaczyna się uzależnienie? Aby to zbadać musimy najpierw wyjaśnić, czym w ogóle jest hazard. 

Definicja hazardu różni się w zależności od kraju i kręgu kulturowego. W krajach anglojęzycznych słowo hazard łączone jest w ryzykiem, we Francji wiąże się z przypadkiem, ślepym losem, a w państwach arabskich kojarzony jest z grą w kości. Jak to wygląda w Polsce?

W słowniku języka polskiego hazard podpięty jest pod wszystkie gry, w których stawką są pieniądze lub inne kosztowności (np. biżuteria), a których wynik nie zależy od wiedzy lub umiejętności gracza, lecz w dużej mierze oparty jest na przypadku, ślepym losie i uśmiechu fortuny. 

Nie dzieje się jednak tak, że każdy, kto kiedykolwiek puścił kupon totolotka lub kupił kilka zdrapek jest od razu hazardzistą. Kiedy zatem możemy mówić o początkach nałogu, którego finalnym stadium jest patologiczny hazard przymuszający chorego do dalszego grania, a finalnie profesjonalnego leczenia? Istnieją cztery etapy i fazy choroby. Ale o tym nieco później. 

Trzy podstawowe formy hazardu

Póki co sprawdźmy, jaką formę może przybrać hazard i kiedy w głowie gracza powinna zapalić się czerwona lampka ostrzegawcza. Naukowcy zgłębiający zagadnienie uzależnienia od hazardu wyróżniają trzy podstawowe formy uprawiania hazardu. Jest to hazard rekreacyjny, problemowy oraz patologiczny. 

Czym różni się jeden od drugiego? Przekonajmy się!

• Hazard rekreacyjny – w tym przypadku gracz zajmuje się hazardem bardzo sporadycznie i nie traktuje go jako sposobu na poprawienie swojej sytuacji finansowej lub poprawę humoru, lecz postrzega hazard wyłącznie w kategoriach rozrywki i sposobu na miłe spędzenie czasu.
• Hazard problemowy – przy tej formie hazardu graczowi doskwierają pierwsze negatywne konsekwencje grania (problemy rodzinne, zawodowe oraz kłopoty finansowe), a gracz zaczyna traktować hazard jako JEDYNY sposób na spędzenie czasu.
• Hazard patologiczny – w przypadku hazardu patologicznego gracz jest uzależniony od wizyt w kasynie lub obstawiania zakładów bukmacherskich, ma potężne tarapaty finansowe, rozpada się jego rodzina, itd. Taka osoba nie może skoncentrować własnych myśli na niczym innym poza hazardem. 

Jakie gry można zaliczyć do tych o charakterze hazardowym?

Co zatem można uznać za grę hazardową i które aktywności i formy rozrywki można podpiąć pod gry o charakterze hazardowym? Prawdę powiedziawszy w trakcie pisania tego artykułu kilka pozycji zaskoczyło nawet nas i za żadne skarby świata nie umieścilibyśmy ich wcześniej w zbiorze gier hazardowych. 

A zresztą… zobaczcie sami, o jakich grach hazardowych mowa. Są to m.in.:

• Loterie 
• Gry karciane
• Gry liczbowe
• Ruletka
• Wyścigi konne
• Wyścigi psów
• Gra w kości
• Automaty do gier
• Bukmacherskie zakłady sportowe (zobacz wpis o uzależnieniu od zakładów bukmacherskich)
• Zakłady e-sportowe
• Zakłady na sporty wirtualne
• Zakłady na gry karciane
• Zakłady na wybory, Oscary, Nagrody Nobla, itd. 
• Kasyna online
• Audiotele
• Loterie SMS
• Trading giełdowy
• Bingo

Motywacja graczy – dlaczego ludzie uprawiają hazard?

Hazard i gry liczbowe są obecne w życiu ludzkości od wieków. Już w starożytnym Rzymie namiętnie grano w kości, a na przestrzenii wieków dochodziły kolejne formy hazardu i gier liczbowych, aż w XXI wieku rozkwitł ogólnodostępny hazard internetowy. 

Dlaczego właściwie ludzie decydują się na tak ryzykowne przedsięwzięcie i zajmują się grami hazardowymi? Pewne światło na tę kwestię rzuciło Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne zajmujące się zdrowiem psychicznym osób uzależnionych od gier pieniężnych.  

• Rozrywka i chęć spędzenia miłego wieczoru 

Bardzo częstą motywacją do korzystania z gier hazardowych jest chęć spędzenia udanego wieczoru w towarzystwie grupki znajomych. Taki sposób grania nie wiąże się z żadnymi negatywnymi emocjami i nie prowadzi do żadnych zobowiązań społecznych (długi, utrata pracy, itd.). W tym przypadku trudno mówić na temat patologicznego hazardu, a wizja zaprzestania grania nie robi na takiej osobie większego wrażenia. 

• Chęć poczucia adrenaliny i zapomnienia o problemach dnia codziennego

Nieco gorzej, jeśli jedną z głównych motywacji do korzystania z gier hazardowych są rozmaite problemy dnia codziennego (rodzinne lub zawodowe), a jedyną ścieżką ucieczki od problemów rodzinnych jest wizyta w kasynie lub na stronie bukmachera internetowego. Taki rodzaj uprawiania gier hazardowych może stać się niebezpieczny, a z czasem prowadzić nawet do patologicznego hazardu. 

• Potrzeba zarobienia “ekstra” pieniędzy, które można przeznaczyć na przyjemności

Bardzo częstą motywacją graczy do korzystania z rozmaitych gier hazardowych jest chęć zdobycia łatwych pieniędzy poza swoją pracą zawodową i polowania na wielką wygraną, a w przypadkach powodzenia wygrane idą na jakieś przyjemne hobby (np. kosztowną, egzotyczną wycieczkę). Teoretycznie można tutaj mówić o początkach patologicznego hazardu, gdyż nawet jeśli taki plan powiedzie się raz, czy dwa, to przecież w końcu taka próba zakończy się fiaskiem, przez co nawet takie granie okazjonalne może wywołać poczucie winy i żądzę odzyskania utraconych środków.   

• Chęć poprawienia swojej sytuacji materialnej

W tym przypadku bodźcem popychającym do dalszej gry jest regularna potrzeba poprawiania swojej sytuacji materialnej oraz statusu społecznego. Niezależnie od rodzaju gry tego typu problem hazardu staje się z czasem dość spory, a całkowite wyleczenie następuje dopiero w momencie, gdy osoba uzależniona postanowi przestać grać i uda się na terapię. 

• Konieczność odzyskania pieniędzy przegranych w grach hazardowych

Jeśli to próby odgrywania przegranych na grach hazardowych środków są tym, co popycha osobę do odwiedzania kasyn oraz stron bukmacherów internetowych, to mówimy jasno, że jest to patologiczny hazard. Mechanizm jest zazwyczaj bardzo podobny – pomimo wielkiej wygranej w początkowym okresie gracz regularnie traci środki na hazard, z czasem pożycza pieniądze na dalsze uprawianie hazardu, a finalnie presja wierzycieli popycha go do… nie zgadniecie… jeszcze częstszych wizyt w kasynie. Koło się zamyka i zazwyczaj cierpi na tym życie rodzinne, realna jest utrata pracy, a w najbardziej skrajnych przypadkach zdarzają się próby samobójcze. 

Zobacz również na czym polega odpowiedzialna gra w zakładach bukmacherskich

Które osoby są podatne na uzależnienia behawioralne?

Oczywistym jest, że w przypadku hazardu uzależnienie oraz nałóg hazardowy może dotknąć każdego z nas i żaden z graczy nie jest odporny na temat dużych wygranych, które błyskawicznie przeradzają się w czarną serię porażek. I na odwrót. Istnieje jednak kilka typów osobowościowych, w przypadku których gry hazardowe mogą okazać się szczególnie niebezpieczne, zepsuć życie członkom rodziny, prowadzić do katastrofy finansowej lub utraty pracy. 

• Osoby z niskim poziomem samooceny

Traumy z dzieciństwa lub inne perypetie życiowe na późniejszym etapie powodujące niską samoocenę to doskonała pożywka dla rozkwitu nałogu hazardowego. Początkowe wygrane wpędzają taką osobę w samozachwyt sprawiający, że sama siebie widzi wówczas jako człowieka sukcesu i osobę wyjątkową. 

• Osoby posiadające problemy w relacjach interpersonalnych

Bardzo często problem uzależnienia od hazardu dotyka osoby aspołeczne, posiadające spore problemy w relacjach międzyludzkich. Ucieczka w hazard wydaje się być wówczas doskonałą metodą na nudę, a przykładowo w kasynie gracz nigdy nie narzeka na samotność, gdyż błyskawicznie nawiązuje kontakt z osobami podobnymi sobie, dzięki czemu tematów do rozmów nie brakuje. 

• Osoby czujące potrzebę dostarczania silnych bodźców, skoków adrenaliny

Ryzykowne stawki, częstsze zakłady i co równie ważne bardzo wysokie zakłady wywołują silniejsze pobudzenie emocjonalne. Potrzeba przeżywania silnego napięcia jest jednym z głównych mechanizmów popychających gracza do hazardu, a im szybciej rozpocznie się leczenie uzależnienia, tym lepiej. 

Zobacz również czym jest paradoks hazardzisty

Patologiczny hazard – co to takiego?

Parametry rozpoznania uzależnienia od hazardu są bardzo precyzyjne i dość łatwo pozwalają wyodrębnić osoby uzależnione od gier hazardowych w stopniu lekkim oraz te, których charakter będzie pchał je w kierunku patologicznego hazardu. Jakie są kryteria rozpoznania patologicznego hazardu? 

Jest ich całkiem sporo, natomiast jednym z kluczowych kryteriów jest spędzanie większości wolnego czasu na grach hazardowych oraz gra dla samej gry, bez względu na wynik, reakcje członków rodziny oraz coraz większe problemy finansowe. Nałogowy hazardzista uczyni wszystko, aby zdobyć pieniądze na dalsze granie, a wynik gry nie ma dla niego większego znaczenia. Liczy się sama gra. 

Poniżej znajdziecie listę kilku kryteriów, dzięki którym w łatwy sposób można zdiagnozować uzależnienie od hazardu oraz od jego patologicznej wersji. 

• Poświęcania grą hazardowym zdecydowanej większości czasu
• Nieskuteczne próby zakończenia gry lub obstawiania zakładów
• Obstawianie coraz wyższych stawek
• Rozdrażnienie związane z nieudanymi próbami zakończenia gry
• Granie mające na celu odrobienie wcześniejszych strat
• Wizyty w kasynie w celu polepszenia humoru
• Zdobywanie pieniędzy na gry nielegalnymi sposobami
• Trzymanie kłopotów finansowych w tajemnicy przed członkami rodziny
• Zaciąganie pożyczek i kredytów w celu finansowania hazardu
• Granie nawet podczas wykonywania obowiązków służbowych oraz w trakcie uroczystości rodzinnych
• Utrata zainteresowania dotychczasowym hobby
• Permanentne kłopoty ze snem
• Ciągłe odczuwanie poczucia winy
• Regularne myśli samobójcze

Cztery fazy uzależnienia od hazardu

Podobnie jak w odniesieniu do alkoholików oraz narkomanów, tak samo w przypadku hazardu uzależnienie patologiczne nie pojawia się rzecz jasna od razu, lecz jest efektem długofalowych “starań” osoby popadającej w coraz większy nałóg. Eksperci od leczenia uzależnień  behawioralnych wyróżniają cztery etapy uzależnienia od hazardu. 

• Etap zwycięstw – ta faza zainteresowania hazardem jest ciągle względnie bezpieczna. Na tym etapie gracze zazwyczaj odnoszą mniejsze lub większe zwycięstwa, ich gra jest okazjonalna, a budżet na grę dość stabilny.
• Etap porażek – po początkowych sukcesach wcześniej czy później pojawiają się pierwsze porażki. Wraz z rozwojem uzależnienia zdecydowana większość graczy próbuje wówczas natychmiast odrobić poniesione przed momentem straty, a w tym celu podnosi stawki kolejnych zakładów.
• Etap desperacji – gracz jest w poważnych tarapatach finansowych i rośnie lista jego wierzycieli. Zazwyczaj na tym etapie pojawiają się również kłopoty rodzinne oraz zawodowe, natomiast gracz i tak nie jest w stanie zakończyć gry.
• Etap utraty nadziei – długi stają się tak wielkie, że nawet gigantyczna wygrana nie byłaby w stanie ich pokryć, przez co gracz traci nadzieję, że kiedykolwiek odrobi straty i wyjdzie na prostą. Faza utraty nadziei bardzo często powiązana jest z rozpadem wieloletnich związków i niejednokrotnie towarzyszą jej myśli samobójcze. 

Jak postępować z osobą uzależnioną od hazardu?

Najbliższe otoczenie ludzi mających problem z patologicznym hazardem bardzo często zastanawia się, jak postępować z osobą uzależnioną od hazardu. Jest to o tyle trudne, że takie osoby są zazwyczaj bardzo rozdrażnione i pobudzone, a większość z nich nie dopuszcza do siebie myśli o skali problemu, lecz cały czas snuje ambitne plany gigantycznej wygranej i odrobienia poniesionych strat (rzecz jasna najlepiej z nawiązką). 

Doskonale zdajemy sobie sprawę, że jest to zadanie szalenie trudne i często towarzyszą mu olbrzymie negatywne emocje, natomiast należy postarać się być jak największym wsparciem dla osoby uzależnionej od hazardu i wykazać się maksymalną dozą cierpliwości. Jedynie poprzez dotarcie do takiej osoby być może uda się w końcu przekonać ją o skali problemu, a jedyną drogą do całkowitego uleczenia jest przyznanie się przed samym sobą do choroby i udanie się na specjalistyczną terapię. 

Jak wygląda proces leczenia hazardu?

Bylibyście w olbrzymim błędzie sądząc, że wystarczy, iż osoba uzależniona od hazardu (mówimy o zaawansowanych stadiach) przestanie na moment grać, a problem zostanie rozwiązany. Nic bardziej mylnego! Będzie to tykająca, bardzo często latami uśpiona bomba zegarowa, która wcześniej lub później da o sobie znać, najczęściej ze zdwojoną siłą. 

W przypadku hazardu patologicznego konieczne jest specjalistyczne leczenie w zamkniętym ośrodku uzależnień behawioralnych, w trakcie którego konieczne jest odnalezienie w pacjencie przyczyn oraz bodźców, które sugerują mu uprawianie hazardu jako recepty na wszystkie życiowe zmartwienia. Szalenie ważnym elementem terapii jest także wspólne ułożenie strategii na wyjście z długów i naprawienie sytuacji finansowej. 

Uzależnienie od hazardu – 20 pytań, które pozwolą Ci sprawdzić skalę problemu

Jak sprawdzić poziom zaawansowania choroby hazardowej? Istnieje masa testów, w trakcie których błyskawicznie poznacie skalę uzależnienia od hazardu. Takich jak ten poniższy, którego wypełnienie zajmuje ok. 2 minut, a jeśli po 20 pytaniach odpowiedź na 7 lub więcej z nich będzie brzmiała TAK, to należy mieć świadomość, że istnieje problem i czym prędzej skontaktować się z telefonem zaufania lub odpowiednim specjalistą. 

• Czy spora wygrana zachęcała Cię do jeszcze częstszej gry?
• Czy z powodu hazardu cierpiało Twoje życie rodzinne?
• Czy uprawiałeś hazardowe gry w celu redukcji długów będących efektem hazardu?
• Czy zauważyłeś spadek Twoich ambicji oraz społecznych aspiracji?
• Czy uprawianie hazardu miało negatywny wpływ na Twoją reputację w rodzinie lub społeczeństwie?
• Czy miałeś wyrzuty sumienia z powodu zbyt długiej gry lub wysokiej przegranej?
• Czy po przegranej próbowałeś natychmiast odrobić straty?
• Czy grałeś do wyzerowania budżetu na koncie u bukmachera/w kasynie lub do ostatniej złotówki na rachunku bankowym?
• Czy pożyczałeś pieniądze na finansowanie hazardu?
• Czy zdarzało Ci się uprawiać gry hazardowe w czasie, który miał być przeznaczony na pracę lub szkołę?
• Czy miałeś opory, aby wydać pieniądze wygrane podczas gier hazardowych na codzienne, domowe rachunki?
• Czy popełniłeś lub rozważałeś czyny mające na celu nielegalne zdobycie dodatkowych środków finansowych?
• Czy przestałeś dbać o dobrobyt swój lub swojej rodziny?
• Czy masz regularne kłopoty ze snem?
• Czy grałeś na polepszenie humoru?
• Czy miałeś myśli samobójcze?
• Czy kłótnia z żoną, partnerem, współpracownikiem była dla Ciebie bodźcem do uprawiania hazardu?
• Czy czas uprawiania hazardu wymykał się spod kontroli?
• Czy nagradzałeś siebie za jakiś sukces zawodowy lub prywatny poprzez uprawianie hazardu?
• Czy zdarzyło Ci się sprzedać jakieś domowe rzeczy w celu finansowania hazardu?

Uzależnienie od hazardu – FAQ

Co to jest hazard?

Według definicji są to wszystkie gry i loterie, w których stawką są pieniądze lub inne aktywa, a których wynik nie jest uzależniony od poziomu wiedzy i umiejętności gracza, lecz jest efektem przypadku, losowania, itd. 

Czy hazard w Polsce jest legalny?

Tak, natomiast gry kasynowe oraz bukmacherskie zakłady wzajemne można obstawiać wyłącznie na stronach legalnych operatorów z polską licencją wydawaną przez Ministerstwo Finansów. 

Jak postępować z osobą uzależnioną od hazardu?

Przede wszystkim należy być bardzo wyrozumiałym, cierpliwym i nie wywoływać u osoby uzależnionej poczucia winy, lecz starać się nakłonić ją do kontaktu ze specjalistą. 

Gdzie powinny zgłosić się po pomoc osoby uzależnione od hazardu?

Możliwości jest naprawdę sporo, od darmowych telefonów zaufania, aż po prywatne ośrodki leczenia uzależnień. Na początek można chociażby zadzwonić na darmową infolinię, pod numer 801 889 880.